Công cụ phái sinh được biết đến như một trong số các công cụ tài chính quan trọng trên thị trường. Nó được biết đến như một cách thức chia sẻ rủi ro cho các bên cùng tham gia giao dịch liên quan đến tài sản cơ sở. Vậy Công cụ phái sinh là gì? Vai trò của công cụ phái sinh là gì?
Công cụ phái sinh là gì? Vai trò của công cụ phái sinh là gì?
1. Công cụ phái sinh là gì?
Công cụ phái sinh trong tiếng Anh có nghĩa là Derivative instruments.
Bạn đang xem: Công cụ phái sinh là gì
Trong thị trường chứng khoán chắc hẳn ai cũng hiểu rõ về công cụ phái sinh đây chính là công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào một tài sản cơ sở đã được phát hành trước đó. Bên cạnh đó có các công cụ phái sinh là một hợp đồng giữa hai bên với mục đích để trao đổi một số lượng chuẩn tài sản thực hay tài sản tài chính theo giá xác định trước vào một ngày ấn định trước trong tương lai.
2. Vai trò của thị trường công cụ phái sinh là gì?
Mặc dù ra đời sau các loại thị trường tài chính, nhưng thị trường công cụ phái sinh đã thể hiện rõ vai trò quan trọng đối với thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung.
– Thị trường phái sinh giúp quản lí rủi ro
Vai trò rất nhổi bật của thị trường phái sinh đó là nó sẽ giúp chuyển rủi ro từ những người đang gặp rủi ro và ngại rủi ro sang những người chấp nhận rủi ro. Vì giá cả công cụ phái sinh chịu ảnh hưởng của trị giá trao ngay của tài sản cơ sở nên chúng có thể được dùng để tăng hoặc giảm rủi ro của việc nắm giữ các tài sản cơ sở ấy.
Không những vậy nó còn có ý nghĩa đối với người tham gia thị trường phái sinh nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro, được gọi là người phòng hộ. Những người tham gia nhằm mục đích tăng lợi nhuận chấp nhận rủi ro thì được gọi là những nhà đầu cơ.
– Thị trường phái sinh cung cấp chỉ báo giá
Như chúng ta đã biết thì có rất nhiều mức giá cả trong các thị trường phái sinh tập trung phản ánh kì vọng của các thành viên tham gia thị trường về tương lai và dẫn dắt giá của tài sản cơ sở đến mức giá tương lai đó. Có thể kể tới như các hợp đồng kì hạn, hợp đồng tương lai cung cấp thông tin quan trọng về giá cả, là cơ sở để hình thành giá trao ngay của hàng hoá/chứng khoán.
Không những vậy với mức giá cả trong hợp đồng kì hạn, hợp đồng tương lai cũng chứa đựng kì vọng của nhà đầu tư về tương lai của giá giao ngay. Tuy nhiên, lưu ý rằng kì vọng này có thể thay đổi. Thị trường phái sinh không cung cấp trực tiếp dự báo về tương lai của giá trao ngay mà chỉ cung cấp các thông tin hữu ích về biến động giá hay rủi ro của tài sản cơ sở.
– Thị trường phái sinh tạo điều kiện thuận lợi trong điều hành
Đầu tiên thuân lợi chính là đối với thị trường phái sinh có chi phí giao dịch thấp hơn thị trường trao ngay và theo đó nên các nhà giao dịch sẽ thấy bị thu hút và dễ giao dịch trên thị trường này thay vì thị trường trao ngay, hoặc hỗ trợ thêm cho hoạt động trên thị trường trao ngay.
Không những vậy trên thị trường công cụ phái sinh thường có tính thanh khoản cao hơn thị trường trao ngay và có tính thanh khoản cao của thị trường có được là nhờ khả năng sử dụng đòn bẩy cao của thị trường này, người tham gia chỉ cần một số tiền nhỏ đã có thể tham gia thị trường. Không những thế nó còn xuất hiện các rủi ro và lợi nhuận được điều chỉnh cho bất kì mức độ mong muốn nào. Do đó thị trường phái sinh có thể “tiêu hoá” các giao dịch giá trị lớn.
Cuối cùng đó là ở trên thị trường phái sinh cho phép nhà đầu tư bán khống dễ dàng việc này mang lại lợi nhuận cho các nhà đầu tư
– Thị trường phái sinh giúp làm tăng tính hiệu quả của thị trường.
Sự nới lỏng và chi phí giao dịch thấp trong thị trường này tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh chênh lệch giá và điều chỉnh giá nhanh chóng sẽ triệt tiêu các cơ hội này. Xã hội sẽ có lợi vì giá của tài sản cơ sở phản ánh chính xác hơn giá trị thật của nền kinh tế.
3. Các loại công cụ phái sinh:
Các công cụ phái sinh cơ bản được chia làm 4 loại: Hợp đồng kỳ hạn (Forwards), Hợp đồng tương lai (Futures), Hợp đồng quyền chọn (Options) và Hợp đồng hoán đổi(Swaps). Ngoài ra, còn có một số dạng hợp đồng phái sinh khác được phát triển và áp dụng phù hợp với đặc trưng của ngành dầu khí: Hợp đồng Crack spread, Hợp đồng quyền chọn Calendar spread, các hợp đồng quy về cơ sở (Basis contracts), Hợp đồng Spark spread…
Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận giữa 2 bên tham gia để mua và bán một lượng tài sản ở mức giá xác định tại một thời điểm xác định trong tương lai. Đây là dạng hợp đồng trên thị trường phi tập trung. Thời điểm xác định trong tương lai gọi là ngày thanh toán hợp đồng hay ngày đáo hạn.
Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai như tên gọi của nó thì đây là một hình thức hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn được thực hiện trên thị trường tập trung. Thị trường tập trung có chức năng kết nối bên mua với bên bán và đảm bảo hai bên tuân thủ các nghĩa vụ trong giao dịch. Giá áp dụng trong ngày đáo hạn hợp đồng gọi là giá tương lai.
Hợp đồng quyền chọn
Hợp đồng quyền chọn được hiểu là loại hợp đồng để thực hiện các chức năng đảm bảo cho chủ sở hữu quyền, nhưng không phải là nghĩa vụ, để có thể mua hoặc bán một lượng nhất định hàng hóa cơ sở tại một mức giá xác định, tại hoặc trước một thời điểm xác định trong tương lai. Các hợp đồng quyền chọn chủ yếu được thực hiện tại sàn giao dịch
Hợp đồng hoán đổi
Như chúng ta đã thấy trong chứng khoán thì hợp đồng hoán đổi chính là phương thức và công cụ được sáng tạo muộn hơn các công cụ trên, với mục đích ban đầu là để đưa ra một công cụ có chi phí thấp hơn hợp đồng quyền chọn.
Hiện nay như chúng ta đã biết thì để có thể quản trị rủi ro thì công cụ phái sinh đã ra đời, từ đó có thể thấy được là loại công cụ này ngày càng đóng vai trò quan trọng như cung cấp chỉ báo giá và giảm thiểu các loại rủi ro. Vậy để có thêm hiểu biết về Công cụ phái sinh là gì? và vai trò của công cụ phái sinh trên thị trường tài chính tại Việt Nam hiện nay. Các bạn hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây mà ep.edu.vn chia sẻ.
Công cụ phái sinh là gì?
Công cụ phái sinh (tiếng Anh là Derivative instruments). Trong thị trường chứng khoán chắc hẳn các nhà đầu tư rất hiểu về công cụ phái sinh, chính là công cụ tài chính mà giá trị của nó còn phụ thuộc vào 1 tài sản cơ sở đã được phát hành trước đó. Bên cạnh đó công cụ phái sinh còn là một hợp đồng giữa hai bên nhằm mục đích để trao đổi một số lượng chuẩn tài sản thực (dầu, vàng, ngô, khoai…) hay tài sản tài chính (trái phiếu, cổ phiếu, tiền tệ,…) theo giá xác định trước vào 1 ngày ấn định trước trong tương lai.
Tài sản cơ sở được hiểu là ngoại tệ, hàng hóa, chứng khoán hoặc các chỉ số chứng khoán. Khi giá trị của tài sản cơ sở trên hợp đồng thay đổi thì giá trị của công cụ phái sinh cũng thay đổi.
Tham khảo: Đầu tư hàng hóa phái sinh là gì?
Vai trò của công cụ phái sinh
Vai trò về thị trường công cụ phái sinh
Lịch sử thị trường công cụ phái sinh ghi nhận những làn sóng phát triển, suy thoái nối tiếp nhau. Làn sóng phái sinh đầu tiên được ghi nhận chính là các hợp đồng tương lai ngoại tệ xuất hiện tại thị trường tiền tệ quốc tế.
Làn sóng thứ 2 nổi lên là vào năm 1975, khi có sự xuất hiện của các hợp đồng tương lai lãi suất. Vào khoảng thời gian đó lãi suất thường xuyên biến động, dẫn tới Quỹ dự trữ liên bang Mỹ đã thay đổi mục tiêu điều chỉnh từ lãi suất chuyển sang dự trữ bắt buộc.
Làn sóng thứ 3 diễn ra vào những năm 1990 với các tín dụng phái sinh như: tín dụng hoán đổi, tín dụng kỳ hạn, quyền chọn rủi ro tín dụng.
Mặc dù ra đời sau nhưng thị trường công cụ phái sinh đã thể hiện rõ các vai trò quan trọng đối với nền kinh tế nói chung và thị trường tài chính nói riêng.
Xem thêm: Mua đàn organ yamaha cũ giá rẻ, đàn organ cũ giá rẻ
- Thị trường phái sinh giúp quản lí các rủi ro
Thị trường phái sinh giúp chuyển rủi ro từ những người sợ mạo hiểm và ngại mạo hiểm sang những người ưa thích mạo hiểm. Vì giá cả công cụ phái sinh phải chịu ảnh hưởng giá trao ngay của tài sản cơ sở, nên chúng có thể được dùng để tăng hoặc giảm rủi ro trong việc nắm giữ các tài sản cơ sở ấy.
Những người tham gia thị trường phái sinh với mục đích giảm thiểu rủi ro, còn được gọi là người phòng hộ. Những người tham gia nhằm mục đích tăng lợi nhuận ưa mạo hiểm thì được gọi là những nhà đầu cơ.
- Thị trường phái sinh cung cấp chỉ báo giá
Giá cả trong thị trường phái sinh tập trung phản ánh sự kì vọng của các thành viên tham gia vào thị trường về tương lai cũng như dẫn dắt giá của tài sản cơ sở đến một mức giá tương lai đó. Điển hình như các hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai sẽ cung cấp thông tin quan trọng về giá cả và là cơ sở để hình thành giá trao ngay của hàng hoá, chứng khoán.
Không chỉ vậy mà giá cả trong hợp đồng kì hạn, hợp đồng tương lai còn chứa đựng kì vọng của nhà đầu tư về tương lai của giá giao ngay. Tuy nhiên, cần chú ý rằng kì vọng này có thể thay đổi. Thị trường phái sinh không cung cấp trực tiếp các dự báo về tương lai của giá trao ngay mà chỉ cung cấp về các thông tin hữu ích liên quan tới biến động giá hay rủi ro của tài sản cơ sở.
- Thị trường phái sinh tạo điều kiện thuận lợi trong việc điều hành
Thị trường phái sinh có chi phí giao dịch thấp hơn so với thị trường trao ngay. Do đó các nhà nhà đầu tư sẽ thấy dễ bị thu hút và dễ giao dịch hơn trên thị trường này thay vì chọn thị trường giao ngay hoặc có thể hỗ trợ thêm cho hoạt động trên thị trường giao ngay.
Thị trường công cụ phái sinh thường có tính thanh khoản cao hơn so với thị trường trao ngay. Tính thanh khoản cao của thị trường có được chính là nhờ khả năng sử dụng đòn bẩy cao trong thị trường này, người tham gia chỉ cần 1 số tiền nhỏ đã có thể tham gia thị trường. Thêm vào đó, lợi nhuận và rủi ro được điều chỉnh cho bất kì mức độ kỳ vọng nào. Do đó thị trường phái sinh có thể tiếp nhận các giao dịch giá trị lớn.
Thị trường phái sinh cho phép các nhà đầu tư bán khống dễ dàng. Trong khi đó các thị trường trao ngay thường sẽ áp đặt các giới hạn giao dịch, không khuyến khích bán khống. Kết quả là có nhiều nhà đầu tư bán khống trong thị trường phái sinh thay vì chọn bán khống các tài sản cơ sở.
- Thị trường phái sinh giúp làm tăng tính hiệu quả của thị trường.
Sự nới lỏng và chi phí giao dịch thấp trong thị trường phái sinh tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh chênh lệch về giá và điều chỉnh giá nhanh chóng sẽ triệt tiêu các cơ hội này. Xã hội sẽ có lợi vì giá của tài sản cơ sở sẽ phản ánh chính xác hơn về giá trị thật của nền kinh tế.
Thị trường công cụ tài chính phái sinh là nơi diễn ra các hoạt động mua và bán sản phẩm tài chính phái sinh với nhiều sản phẩm phổ biến của thị trường phái sinh tài chính như: quyền chọn cổ phiếu, hợp đồng hoán đổi, tiền gửi có kỳ hạn,… phát triển rất mạnh mẽ với các công cụ phái sinh, thị trường phái sinh đa dạng và quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu. Lý do cho sự phát triển này thành công là việc sử dụng doanh nghiệp này mang lại lợi ích cho những thành viên thị trường.
Các loại công cụ tài chínhphái sinh hiện nay
Các loại công cụ phái sinh hiện nay
Công cụ phái sinh (derivatives) giúp cho các nhà đầu tư phòng vệ rủi ro bởi sự biến động về giá của tài sản cơ sở, đồng thời cũng chính là phương tiện kinh doanh. Trong công cụ phái sinh cần xác định rõ các yếu tố: seller (bên bán), buyer (bên mua), giá của sản phẩm cơ sở trong tương lai, thời điểm thực hiện việc mua bán trong tương lai. Có một số lĩnh vực đã được áp dụng công cụ phái sinh nhằm phòng vệ rủi ro là: năng lượng, kim loại phục vụ công nghiệp, kim loại quý hiếm, sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm công nghiệp nhẹ (sợi vải, đường, coca, cà phê,…).
Các công cụ phái sinh còn được giao dịch trên cả thị trường tập trung (Exchange-traded), phi tập trung (OTC – Over the Counter). Trên thị trường tập trung, những hợp đồng phái sinh đã được chuẩn hóa nhằm tạo ra tính thanh khoản trên thị trường và được giao dịch mua bán tại sở giao dịch có tổ chức. Các nhà đầu tư hay không quan tâm đến đối tác giao dịch của mình là ai, chính vì việc giao dịch tại đây được thanh toán qua trung gian của trung tâm thanh toán bù trừ. Với thị trường phi tập trung, hợp đồng mua bán phái sinh chính là sự thỏa thuận trực tiếp giữa 2 bên mà không cần qua trung gian. Thị trường phi tập trung có tính linh hoạt vì có thể điều chỉnh 1 số giao dịch theo nhu cầu đặc biệt của 2 bên mà không thể tìm thấy trên các hợp đồng được chuẩn hóa trên thị trường tập trung. Vì vậy, hai thị trường này tồn tại song song cũng như bổ trợ lẫn nhau.
Do đó để hạn chế thấp nhất các rủi ro có thể xảy ra, các công cụ tài chính phái sinh đã ra đời. Công cụ tài chính phái sinh được hiểu là công cụ được phát hành trên cơ sở các công cụ tài chính đã có với nhiều mục tiêu khác nhau, có thể cho thấy rằng công cụ tài chính phái sinh là 1 loại hình bảo hiểm rủi ro tài chính khi thực hiện hợp đồng kinh tế, bản chất là phân tán các rủi ro tiềm ẩn, bảo vệ và tạo ra lợi nhuận cho các bên cùng tham gia. Điều cần lưu ý rằng công cụ phái sinh được xem là những công cụ chia sẻ rủi ro, có nghĩa là 2 bên tham gia giao dịch sẽ chia sẻ cho nhau các rủi ro.
Các công cụ phái sinh cơ bản được chia làm bốn loại: Hợp đồng kỳ hạn (Forwards), Hợp đồng quyền chọn (Options), Hợp đồng tương lai (Futures) và Hợp đồng hoán đổi(Swaps). Ngoài ra, còn có 1 số dạng hợp đồng phái sinh khác được áp dụng phù hợp với đặc trưng của ngành dầu khí như: Hợp đồng quyền chọn Calendar spread, Hợp đồng Crack spread, Hợp đồng quy về cơ sở (Basis contracts), Hợp đồng Spark spread…
Hợp đồng kỳ hạn (Forwards)
Hợp đồng kỳ hạn là thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán 1 lượng tài sản với mức giá xác định tại một thời điểm trong tương lai. Đây là một dạng hợp đồng trên thị trường phi tập trung. Thời điểm xác định trong tương lai được gọi là ngày thanh toán hợp đồng hay ngày đáo hạn.
Hợp đồng tương lai(Futures)
Hợp đồng tương lai là một hình thức hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn được thực hiện trong thị trường tập trung. Thị trường tập trung có chức năng kết nối giữa bên mua với bên bán để đảm bảo 2 bên tuân thủ các nghĩa vụ trong giao dịch. Giá áp dụng trong ngày đáo hạn hợp đồng được gọi là giá tương lai.
Hợp đồng quyền chọn(Options)
Hợp đồng quyền chọn cònđược hiểu là loại hợp đồng dùngđể thực hiện các chức năng đảm bảo cho chủ sở hữu quyềnnhưng màkhông phải là nghĩa vụ, để có thể mua hoặc bán 1lượng nhất định hàng hóa cơ sở tại một mức giá đãxác địnhtạimột thời điểm xác định trong tương lai. Hợp đồng quyền chọn chủ yếu được thực hiện tại sàn giao dịch.
Hợp đồng hoán đổi(Swaps)
Như chúng ta đã thấy trong chứng khoán thì hợp đồng hoán đổi là phương thức và công cụ được sáng tạo muộn hơn so với các công cụ trên, nhằm mục đích ban đầu là để đưa ra 1 công cụ có chi phí thấp hơn hợp đồng quyền chọn.
Với các thông tin bổ ích dược đề cập ở trên mà ep.edu.vn chia sẻ trong bài viết, hy vọng rằng sẽ giúp cho các bạn hiểu rõ hơn về Công cụ phái sinh là gì? cũng như vai trò của chúng trong thị trường tài chính hiện nay.
ep.edu.vn đơn vị chuyên tư vấn đầu tư chứng khoán & hàng hóa phái sinh hàng đầu Việt Nam
Thị trường chứng khoán hiện nay đang được đánh giá là kênh đầu tư nhiều hấp dẫn với các yếu tố khác nhau. Nếu bạn đang muốn thử sức cùng với chứng khoán mà chưa có nhiều kinh nghiệm hoặc đang còn băn khoăn thì hãy liên hệ với ep.edu.vn chúng tôi. Tại đây bạn sẽ được chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực tư vấn các cách phòng ngừa rủi ro và đầu tư đem về lợi nhuận cao.
Đến với ep.edu.vn, bạn sẽ được các chuyên gia sẽ được cập nhật thông tin mới nhất về những biến động trên thị trường bằng số liệu thống kê và bảng phân tích thị trường. Đồng thời, các bạn sẽ được cung cấp miễn phí các loại tài liệu tham khảo như: biểu đồ, thống kê thị trường,...
Nếu còn những câu hỏi thắc mắc vềCông cụ phái sinh là gì?hoặc muốn biết thêm các thông tin chi tiết có thể liên hệ ngay qua sốHOTLINE 0983668883của công ty Cổ phần Đầu tư và Công nghệ ep.edu.vn để được chuyên gia hỗ trợ, tư vấn nhanh chóng nhất.
